ಸತ್ಯನಾರಾಯಣ ಎನ್ನುವುದು ಶ್ರೀ ವಿಷ್ಣುವಿನ ಇನ್ನೊಂದು ಹೆಸರು. ಸತ್ಯನಾರಾಯಣ ಪೂಜೆ ಎಂದರೆ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ತಿಳಿದಿರುತ್ತದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸತ್ಯನಾರಾಯಣ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ತಿಂಗಳ ಹುಣ್ಣಿಮೆಯ ದಿನ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸತತ್ಯನಾರಾಯಣ ಪೂಜೆಗೆ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಹಿಂದೂ ಧಾರ್ಮಿಕ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲೂ ಕೂಡ ವಿಶೇಷ ಮಹತ್ವವಿದೆ.
ಗುಜರಾತ್‌, ಬಂಗಾಳ, ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಸೇರಿದಂತೆ ಇನ್ನು ಭಾರತದ ಅನೇಕ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುವ ಸತ್ಯನಾರಾಯಣ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಮಾಡುವುದರಿಂದ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಶಾಂತಿ ಅಥವಾ ಸಮೃದ್ಧಿ ನೆಲೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರತೀ ಶುಭ ಕಾರ್ಯಕ್ಕೂ ಮುನ್ನ ಸತ್ಯನಾರಾಯಣ ಪೂಜೆಯಾಗಲಿ ಅಥವಾ ಕಥೆಯಾಗಲಿ ಹಮ್ಮಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅದೇ ರೀತಿ ಸತ್ಯನಾರಾಯಣ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಅಥವಾ ಕಥೆಯನ್ನು ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಯಾರಾದರೂ ಮರಣ ಹೊಂದಿದ ಬಳಿಕವೂ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಚಕ್ರತೀರ್ಥವು ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯ ಹಿಂದೂ ಯಾತ್ರಾ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. 8000 ಋಷಿಗಳು ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿ ದೇವರನ್ನು ಪೂಜಿಸಿದ ಮತ್ತು ತಪಸ್ಸು ಮಾಡಿದ ಸ್ಥಳವೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಪೌರಾಣಿಕ ಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಬ್ರಹ್ಮದೇವನ ಚಕ್ರವು (ಚಕ್ರಾ) ಭೂಮಿಯನ್ನು ತೆರೆಯಲು ಕಾರಣವಾದ ಅದೇ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ, ಇದರಿಂದಾಗಿ ಅಗಾಧವಾದ ವಾತಾವರಣ ಸೃಷ್ಟಿಯಾಯಿತು.
ಈ ಕೊಳದ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಪವಿತ್ರ ಸ್ನಾನವು ಒಬ್ಬರ ಮನಸ್ಸು, ದೇಹ ಮತ್ತು ಆತ್ಮವನ್ನು ಪವಿತ್ರಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಚಕ್ರತೀರ್ಥದ ಸಂಕೀರ್ಣದ ಸುತ್ತಲೂ, ಇತರ ಪವಿತ್ರ ಸ್ಥಳಗಳೂ ಇವೆ, ಇವುಗಳು ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರವಾಸಿ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳಾಗಿವೆ. ಹಿಂದೂ ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ನೈಮಿಷಾರಣ್ಯವು ಮಹತ್ವದ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ.
ಸೀತಾ ಕುಂಡ ಮತ್ತು ಚಕ್ರತೀರ್ಥದಿಂದ ಹನುಮಾನ್ ಗರ್ಹಿ ಲಲಿತಾ ದೇವಿ ದೇವಾಲಯದವರೆಗೆ, ಇದು ವರ್ಷಪೂರ್ತಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಭಕ್ತರು ಭೇಟಿ ನೀಡುವ ಕೆಲವು ಪವಿತ್ರ ಸ್ಥಳಗಳಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಈ ತೀರ್ಥಯಾತ್ರೆಯ ಕೇಂದ್ರಕ್ಕೆ ಒಂದು ವಿಹಾರವು ಒಂದು ಅನನ್ಯ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಅನುಭವವಾಗಿದ್ದು ಅದನ್ನು ಸವಿಯಲು ಬಯಸಬಹುದು. ಪುರಾತನ ಮತ್ತು ಅತ್ಯಂತ ಪವಿತ್ರ ಪ್ರವಾಸಿ ಆಕರ್ಷಣೆಯೊಂದಿಗೆ, ನೈಮಿಶಾರಣ್ಯವು ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಭೇಟಿ ನೀಡುವ ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ.
ಜಾನಪದದ ಪ್ರಕಾರ, ಇಲ್ಲಿ 33 ಹಿಂದೂ ದೇವರುಗಳು ಮತ್ತು ದೇವತೆಗಳು ನೆಲೆಸಿದ್ದಾರೆ. ಗೋಮತಿ ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿ, ನೈಮಿಶಾರಣ್ಯ ಹಿಂದೂಗಳಿಗೆ, ಭಾರತದ ಎಲ್ಲಾ ಯಾತ್ರಾ ಕೇಂದ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಪವಿತ್ರವೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಪಟ್ಟಣವು ಪುರಾಣಗಳು ಮತ್ತು ಮಹಾಭಾರತದಂತಹ ವಿವಿಧ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ನೈಮಿಶಾರಣ್ಯವನ್ನು ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ವಿದ್ವಾಂಸರು, ಭಕ್ತರು ಮತ್ತು ಋಷಿಗಳಿಗಾಗಿ ಭೇಟಿ ನೀಡುವ ಪ್ರಮುಖ ಪವಿತ್ರ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಇದು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಈ ಪಟ್ಟಣವು ಕಲ್ಯುಗ್ (ಪ್ರಪಂಚದ ಪ್ರಸ್ತುತ ಯುಗ) ದಿಂದ ಅಸ್ಪೃಶ್ಯವಾಗಿ ಉಳಿಯಲು ಬ್ರಹ್ಮ ದೇವರ ಆಶೀರ್ವಾದವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ.